Σύντομη ιστορική αναδρομή
Η περιοχή της Ελασσώνας, περιβαλλόμενη από τον ορεινό όγκο του επιβλητικού όρους Ολύμπου, του υψηλότερου όρυς στον Ελλαδικό χώρο, διαμορφώθηκε σύμφωνα με τους μελετητές γεωλόγους και τους ειδικούς ερευνητές πρίν από πολλούς αιώνες όταν η σημερινή Θεσσαλική πεδιάδα ήταν ακόμη λίμνη. στον χώρο αυτό γύρω από τον Όλυμπο στις βόρειες καό δυτικές παρυφές του όρους κατοίκησαν οι Περραιβοί δημιουργώντας έναν ολόκληρο πολιτισμό από τους οποίους η περιοχή στην οποία ζούσαν και αναπτύχθηκεαν ονομάστηκε «Περραιβία». Θεωρείται πώς οι Έλληνες αυτοί ζούσαν από το 6.500 έως το 5.500 π.Χ. μιλώντας μια παραλλαγή της Αιολικής διαλέκτου η οποία διαμορφώθηκε πρίν από το 1.900 π.Χ.
Το βόρειο και δυτικό τμήμα της Περραιβίας αποτελούσε αυτόνομο και ανεξάρτητο βασίλειο με πρωτεύουσα την πόλη Κύφο ( σημερινή περιοχή μεταξύ Μηλέας και Σαρανταπόρου). Η κατάσταση αυτή φαίνεται να διατηρήθηκε μέχρι την εποχή του Τρωϊκού πολέμου για τον οποίο ο Όμηρος μας πληροφορεί ότι οι μέν Λαπίθες μαζί με τις Περραιβικές πόλεις πού κατείχαν πήραν μέρος με 40 καράβια και αρχηγό τον βασιλιά Πολυποίτη οι δε Περραιβοί πολέμησαν στην Τροία με 22 καράβια και αρχηγό τον Βασιλιά τους Γουνέα. Στηριζόμενοι σ’ αυτήν την μαρτυρία του Ομήρου ότι οι Περραιβοί πήραν μέρος στον Τρωϊκό πόλεμο μέ τον βασιλιά τους Γουνέα και 22 καράβια, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι Περραιβικές πόλεις είχαν πολύ καλή πολιτική, στρατιωτική και ναυτική οργάνωση. Στο χώρο αυτό δημιουργήθηκαν καί αναπτύχθηκαν ονομαστές πόλεις όπως η Άργιασσα, η Γυρτώνη, η Όρθη. η Ηλώνη, η Ολοοσσόνα, (σημερινή Ελασσώνα) το Πύθιο, η Δολίχη, ο Άζωρος, η Δωδώνη και η Κύφος πού αναφέρεται και σαν πρώτη πρωτεύουσα της Περραιβίας.
Η κατάσταση της Περραιβίας λίγα χρόνια πρίν από την έλευση του Χριστού, παρουσίαζε μια τραγική εικόνα ερημώσεως και μαρασμού λόγω των καταστροφικών συγκρούσεων μεταξύ των Μακεδόνων και των Ρωμαϊκών λεγεώνων και μεταξύ του Πομπηϊου και του Καίσαρα στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Ολη αυτή η πολεμική κατάσταση είχε σάν αποτέλεσμα να δημιουργηθεί στην περιοχή αναρχία και ταραχή και να χαθεί η κοινωνική γαλήνη.
Την κατάσταση αυτή εκμεταλλεύονταν και διάφοροι γειτονικοί λαοί οι οποίοι κάνοντας συχνές επιδρομές λήστευαν, λεηλατούσαν και κυριολεκτικά αφάνιζαν τις πλούσιες Περραιβικές πόλεις ολοκληρώνοντας έτσι την καταστροφή και ερήμωση της χώρας. Ιδιαίτερα μεγάλες καταστροφές γνώρισε την εποχή του εμφυλίου πολέμου των Ρωμαίων μεταξύ Πομπηϊου και Καίσαρα 49- 35 π.Χ.
Την εποχή που γεννήθηκε ο Χριστός η Περραιβία δεν θύμιζε τίποτα από την παλαιά της ακμή και ευημερία. Οι Περραιβικές πόλεις πού διασώθηκαν από τον γενικό αυτό μαρασμό και την παρακμή ή αφανισμό ήταν το Πύθιο, η Δολίχη, ο Άζωρος και η Ολοοσσόνα. Η διάσωσή τους οφείλεται στην επίκαιρη γεωγραφική τους θέση. Πρώτα οι Ρωμαίοι και αργότερα οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες για να ελέγχουν τά στενά του Σαρανταπόρου ή Βουλουστάνας και τά στενά της Πέτρας, πού αποτελούσαν τις μοναδικές φυσικές διαβάσεις πού ενώνουν την Μακεδονία με την Θεσσαλία, οχύρωσαν τις παραπάνω πόλεις με τείχη και εγκατέστεισαν φρουρές. Λείψανα αυτών των τειχών και των φρουρίων, των ρωμαϊκών και Βυζαντινών χρόνων, σώζονται σήμερα στο «Καστρί» της Δολίχης και της Αζώρου, στο Πύθιο στην Ελασσώνα, στη Λεύκη ( Σκόμπα ), στο Παλαιόκαστρο και στο Δαμάσι.Σε όλο το διάστημα των Ρωμαϊκών και των μετέπειτα Βυζαντινών χρόνων η κυριότερη οδική αρτηρία πού ένωνε τη Μακεδονία με την υπόλοιπη Ελλάδα ήταν αυτή πού περνούσε από τά στενά της Πέτρας, από το Πύθιο, την Ολοοσσόνα, και κατέληγε στη Λάρισα όπως επίσης και τά στενά του Σαρανταπόρου με τά Σέρβια Κοζάνης.