Ο Αρχιερατικός Κατάλογος των Επισκόπων

Για τον επίσκοπο αυτό δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τίποτε. Διαδέχθηκε τον Άγιο Αρσένιο μετά την εγκατάστασή του στη Ρωσία πιθανόν το 1589 ή 1590. Το 1590 ο Γαβριήλ υπογράφει ως «Δομενίκου και Ελασσώνος», σε επιστολή πού έστειλε ο Πατριάρχης Ιερεμίας Β΄στο πατριαρχείο της Μόσχας.

Για τον επίσκοπο αυτό πληροφορούμαστε ότι στις 27 Δεκεμβρίου 1593 αντικατέστησε τον Γαβριήλ και ότι απομακρύνθηκε τον Μάϊο του 1615 ύστερα από απαίτηση του σουλτάνου ίσως εξαιτίας της επανάστασης του Λαρίσης Διονυσίου Σκυλοσόφου. Στο διάστημα της πολύχρονης αρχιερατείας του ενδιαφέρθηκε για όλα τά προβλήματα του ποιμνίου του, έκτισε ναούς και αγωνίστηκε να πείσει τις τουρκικές αρχές να μην προξενήσουν καταστροφές στην περιοχή της δικαιοδοσίας του εξ αιτίας της επανάστασης του Διονυσίου του Σκυλοσόφου. Πραγματικά η περιοχή της επισκοπής Ελασσώνος δεν ταλαιπωρήθηκε και δεν δεινοπάθησε από τους εξαγριωμένους τούρκους πού προέβαιναν σε κάθε είδους απάνθρωπα αντίποινα ύστερα από την ιστορική επανάσταση του εθνομάρτυρα Λαρισαίου Μητροπολίτη. Γραπτές μαρτυρίες για την παρουσία του επισκόπου Γαλακτίωνα στην επισκοπή Δομενίκου και Ελασσώνος υπάρχουν στο ναό του αγίου Αθανασίου Τσαριτσάνης, στον ναό του αγίου Γεωργίου Δομενίκου. Ο Γαλακτίων αποσύρθηκε στο άγιον Όρος και το 1637 τον συναντούμε στην Ιερά Μονή των Ιβήρων.

Ο Τιμόθεος διαδέχθηκε το 1615 τον Γαλακτίωνα και «εποίμανεν θεοπρεπώς τε και εθνοπρεπώς την θεόσωστον επαρχίαν μόνον επί τριετίαν».Είναι ένας από τους μάρτυρες κληρικούς της πίστεως και του έθνους. Εξ’ αιτίας της εθνικής τυο συνείδησης και δράσης κρίθηκε επικίνδυνος από τις τοπικές τουρκικές αρχές, οι οποίες εξαγριωμένες από την πρόσφατη εξέγερση του Διονύσιου του Σκυλοσόφου, τον κάλεσαν στη Λάρισα, τον φυλάκισαν, τον βασάνισαν απάνθρωπα και στις 3 Απριλίου 1618 τον απαγχόνισαν στη φυλακή. Το πτώμα του γυμνό και παραμορφωμένο το πέταξαν στον πηνειό απ’ όπου το περιμάζεψαν και το έθαψαν κρυφά οι χριστιανοί πού είχαν τις καλύβες τους δίπλα στο ποτάμι της Λάρισας.

Για τον επίσκοπο αυτό γνωρίζουμε ότι το 1618 διαδέχθηκε τον Τιμόθεο και το Δεκέμβριο του 1622 καθαιρέθηκε άγνωστο για ποιά αιτία.

Ο Ιωάσαφ εξελέγη τον Δεκέμβριο του 1622 μετά την καθαίρεση του Νεοφύτου και τον μάρτιο του 1636 καθαιρέθηκε κι΄αυτός προφανώς κατόπιν διαταγής του Σουλτάνου. 

Στην θέση του Ιωάσαφ πού καθαιρέθηκε, εξελέγη ο ιερομόναχος Κάλλιστος, ο οποίος και αυτός καθαιρέθηκε τον ίδιο χρόνο πού εξελέγη, δηλαδή το 1636.

*Ο Γερμανός αναφέρεται ότι αρχιεράτευσε στην αρχιεπισκοπή Δομενίκου και Ελασσώνος το 1637 και το 1638 αλλά έχομε πολλές επιφυλάξεις για την ορθότητα των στοιχείων αυτών. Φοβούμαστε πώς γίνεται σύγχυση με τον παρακάτω αρχιερέα Γερμανό ο οποίος διαδέχτηκε μάλλον σίγουρα τον Γεννάδιο το 1649. Τις επιφυλάξεις μας αυτές τις στηρίζομε στο γεγονός ότι το 1638 υπήρχε ήδη στον αρχιερατικό θρόνο της Ελασσώνος ο επόμενος αρχιερέας Ιωάσαφ, ο οποίος μετετέθη στην Μητρόπολη Κορίνθου.

Γιά τόν ἐπίσκοπο αὐτό τό μόνο πού γνωρίζουμε εἶναι ὅτι ἐγκαταστάθηκε στήν ἐπισκοπή Δομενίκου καί Ἐλασςῶνος στίς 23 Αὐγούστου τοῦ 1638 καί μετέπειτα μετετέθη στή Μητρόπολη Κορίνθου

Ὁ Κάλλιστος διαδέχθηκε τό 1638 τόν ἰωάσαφ καί ἀρχιεράτευσε ὥς τόν Μάϊο τοῦ 1646 ὁπότε καί καθαιρέθηκε, ἄγνωστο γιά ποιό λόγο.

Στή θέση τοῦ καθαιρεθέντα Καλλίστου τοποθετήθηκε τό 1646 ὁ Γεννάδιος πού ἀρχιεράτευσε ὡς τό 1649.

Ὁ Σεραφείμ μᾶς κάνει γνωστή τήν παρουσία του ἀπό μιά ἰδιόχειρη ἐνθύμηση πού εἶναι γραμμένη στό ὑπ’ ἀριθ. 7 χειρόγραφο τῆς βιβλιοθήκης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὀλυμπιωτίσσης τό ἔτος 1651. Στήν ἐπιγραφή βέβαια αὐτή ὁ Σεραφείμ δέν χρησιμοποιεῖ τόν τίτλο «Δομενίκου καί Ἐλασςῶνος» ἤ κάποιο ἄλλο στοιχεῖο πού νά μᾶς ἐπιτρέπει νά βγάλουμε σίγουρα συμπεράσματα καί μᾶς ἀναγκάζει νά διατηροῦμε κάποια ἐπιφύλαξη γιά τό ἄν θά πρέπει ἤ ὄχι ὁ ἐπίσκοπος Σεραφείμ νά συμπεριληφθῇ στόν ἐπισκοπικό κατάλογο τῆς ἀρχιεπισκοπῆς Δομενίκου καί Ἐλασσῶνος, δεδομένου ὅτι στήν βιβλιοθήκη τῆς Ὀλυμπιώτισσας εἶναι συγκεντρωμένα χειρόγραφα καί ἀπό ἄλλες ἱερές μονές πού ἀνῆκαν σέ γειτονικές ἐπισκοπές.

῎Αν ὁ ἐπίσκοπος Σεραφείμ δέν ἀνήκει στόν ἐπισκοπικό κατάλογο τῆς ἀρχιεπισκοπῆς Ἐλασσῶνος ( γεγονός πού εἶναι καί τό πιό πιθανό) τότε εἶναι βέβαιο ὅτι ὁ Γερμανός διαδέχθηκε τόν Γεννάδιο τό 1649 καί ἀρχιεράτευσε ὥς τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1655 ὁπότε καί καθαιρέθηκε κι’ αὐτός ἄγνωστο γιά ποιό λόγο.

Τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1655 φιαδέχθηκε τόν καθαιρεθέντα Γερμανό ὁ Ἀθανάσιος ἀλλά ἀρχιεράτευσε γιά πολύ λίγο γιατί τόν Ἰούνιο τοῦ 1657 τόν συναντοῦμε στήν Μητρόπολη Νέων Πατρῶν.

Διάδοχος τοῦ Ἀθανασίου ὑπῆρξε ὁ Ἰωάσαφ, ἡ παρουσία του ὅμως στήν ἀρχιεπισκοπή Δομενίκου καί Ἐλασσῶνος δέν διασώζεται σέ καμμία γραπτή μαρτυρία, παρ’ ὅλο πού ἀρχιεράτευσε πάνω ἀπό μία δεκαετία. Τό μόνο πού ξέρουμε εἶναι ὅτι γύρω στό 1669 μετετέθη καί αὐτός στή μητρόπολη τῶν Νέων Πατρῶν.

Στή θέση τοῦ μετατεθέντος Ἰωάσαφ ἦλθε ὁ Γερμανός τόν Ἰανουάριο τοῦ 1669 καί παρέμεινε ὥς τό 1673. Τό ὄνομά του τό συναντοῦμε σέ ἐπιγραφή τοῦ 1669 στήν Ἱερά Μονή Ἁγίου Δημητρίου (Βαλέτσικο) Τσαριτσάνης.

Ὁ Φιλόθεος διαδέχθηκε τόν Γερμανό τό 1673 καί καθαιρέθηκε τόν Ἰανουάριο τοῦ 1697. Ἡ θητεία του στόν ἀρχιερατικό θρόνο Δομενίκου καί Ἐλασσῶνος εἶναι ἀπό τίς μακροχρόνιες, συνολικά ἀρχιεράτευσε 24 χρόνια. Ἐπί ἀρχιερατείας του ὁλοκληρώθηκε ἡ ἀποπεράτωση τοῦ Ι.Ν. Παναγίας (Βρυζώστη) Δομενίκου. Ὁ Φιλόθεος καθαιρέθηκε τό 1697 μέ αἰτία τήν ἄρνησή του νά καταβάλλει τήν ζητείαν τοῦ Πατριαρχείου.

Στήν θέση τοῦ καθαιρεθέντα Φιλοθέου ἐξελέγη ἀπό ἐπίσκοπος Πέτρας Ζαχαρίας, ὁ ὁποίος ἡπῆρξε ἕνας α’πό τούς λαμπρούς ἱεράρχες. Καθ’ ὅλην τήν διάρκειαν τῆς ἀρχιερατικῆς του διακονίας ἐργάστηκε μέ ζῆλο καί αὐταπάρνηση καί ὑπεράσπισε τά δικαιώματα τοῦ ποιμνίου του μέ θάρρος προφυλάσσοντας τούς χριστιανούς ἀπό τίς αὐθεραισίες τῶν Τουρκικῶν ἀρχῶν πού εἶχαν ξεσπάσει τήν ἐποχή αὐτή. Ἐπί ἀρχιερατείας του κτίσθηκε τό 1702 ὁ Ἱερός Ναός τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος Τσαριτσάνης. Τά ἐπίσημα στοιχεία τοῦ Πατριαρχείου μᾶς ὑποχρεώνουν νά δεχτοῦμε ὅτι ὁ Ζαχαρίας ἀρχιεράτευσε τουλάχιστον ὡς τό 1702.

Σύμφωνα μέ ἐπιγραφή τοῦ 1704, πού βρίσκεται στόν Ἱερό Ναό τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος Τσαριτσάνης, συμπεραίνουμε ὅτι ὁ Παχώμιος διαδέχτηκε τόν Ζαχαρία πιθανόν τό 1703 καί παραιτήθηκε τό 1709.

Ὁ Ἀθανάσιος ἀντικατέστησε τόν παραιτηθέντα Παχώμιο τό 1709 καί ἀρχιεράτευσε ὥς τό 1725.

Τό 1725 πληροφορούμαστε ὅτι ὁ Ἄνθιμος διαδέχτηκε τόν Ἀθανάσιο καί ἀρχιεράτευσε τήν ἐπαρχίαν «ἱεροπρεπῶς καί θεοσεβῶς» ὥς τό 1736.

Ὁ Τιμόθεος διαδέχτηκε τό 1736 τόν Ἄνθιμο καί χρησιμοποίησε μόνιμα ὡς ἔδρα του τήν Τσαριτσάνη ἡ ὁποία τήν ἐποχή ἐκείνη πλησίαζε στό ἀποκορύφωμα τῆς οἰκονομικῆς της ἀκμῆς. Στό πολύχρονο διάστημα τῆς ἀρχιερατείας του γνώρισε πολλές δύσκολες καταστάσεις τίς ὁποίες ἀντιμετώπισε μέ καρτερία καί εὔστοχες ἐνέργειες. Στή διάρκεια τῆς ἀρχιερατείας του ἡ Τσαριτσάνη κοσμήθηκε μέ ὠραίους Ναούς καί παρεκκλήσια ὅπως ὁ Ναός τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου (1749), πού στά κατοπινά χρόνια χρησιμοποιήθηκε ὡς Μητροπολιτικός Ναός, τό παρεκκλήσι τοῦ ἁγίου Ἀντωνίου στήν Ἱερά Μονή ἁγίου Ἀθανασίου Τσαριτσάνης (1748).

Τόν Ἰανουάριο τοῦ 1760 μετετέθη στήν μητρόπολη Αἴνου ὅπου καί πέθανε τόν Ἰούλιο τοῦ 1772.

Ὁ Παρθένιος λάμπρυνε ὅσο κανείς ἄλλος στήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας τό θρόνο τῆς ἀρχιεπισκοπῆς Δομενίκου καί Ἐλασσῶνος στήν ὁποία προσέφερε τίς ἀνεκτίμητες ὑπηρεσίες του γιά 35 ὁλόκληρα χρόνια. Ἡ θητεία του πού εἶναι ἡ πιό μακροχρόνια στήν ἱστορία τῆς ἀρχιεπισκοπῆς, ἦταν γεμάτη ἀγῶνες, θυσίες, κατατρεγμούς, βασανιστήρια καί ἐξορίες. Γι’ αὐτό καί θά πρέπει νά συγκαταλέγεται ἀνάμεσα στίς πιό λαμπρές καί ἡρωϊκές μορφές τίς ὀρθοδοξίας. Ἐπίσκοπος Ἐλασσῶνος ἐξελέγη τόν Ἰανουάριο τοῦ 1760 καί ἀρχιεράτευσε σέ δύο περιόδους. Τήν πρώτη ἀπό τό 1760 ἕως τό 1780 πού ἐξορίστηκε καί τήν δέυτερη ἀπό τό 1783 ἕως τό 1798 ὅπου καί πέθανε. Ἡ εἰκοσάχρονη ποιμαντορία του τῆς πρώτης καί τῆς δευτέρας περιόδου ὑπῆρξε ἀληθινός Γολγοθᾶς καί γεμάτη ἀγῶνες γιά τήν ὑπεράσπιση τῶν δύστυχων ἑλλήνων καί τήν τόνωση τοῦ θρησκευτικοῦ τους συναισθήματος. Πολλές γραπτές μαρτυρίες μᾶς πληροφοροῦν γιά τήν παρουσία καί τήν ἡρωϊκή μορφή τοῦ ἐπισκόπου Παρθενίου. Ὁ Παρθένιος πέθανε τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1798 καί ἐτάφη στήν Τσαριτσάνη μέ μεγάλες τιμές καί γενικό πένθος. 

Ἡ ἐκλογή τοῦ Ἰωαννικίου στήν ἀρχιεπισκοπή Δομενίκου καί Ἐλασςῶνος ἔγινε τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1798 καί διαδέχθηκε τόν θανόντα Παρθένιο. Στίς 31 Μαρτίου τοῦ 1809 μετετέθη στήν μητρόπολη Φιλιππουπόλεως στήν ὁποία παρέμεινε ὥς τό 1818 ὁπότε καί παραιτήθηκε. Γύρω στό 1800 ὁ Ἰωαννίκιος ἔκτισε μέ ἔξοδά του τό παρεκκλήσι τοῦ ἁγίου Ἰωαννικίου στόν Ναό τῆς Παναγίας Τσαριτσάνης. Ἐνδιαφέρθηκε μέ ζῆλο γιά τήν λειτουργία τῶν σχολείων τῆς Τσαριτσάνης καί γιά τήν μόρφωση τῶν νέων. Εἶχε φιλικές σχέσεις μέ ὅλους τούς ἐπιφανείς λογίους ἄνδρες τοῦ Θεσσαλικοῦ χώρου, τόν Ἰωάννη Πέζαρο, τόν Κωνσταντίνο Κούμα, οἱ ὁποῖοι περιέβαλλαν τόν Ἰωαννίκιο μέ μεγάλο σεβασμό καί ἀγάπη. Τό 1818 παραιτήθηκε ἀπό τόν θρόνο τῆς μητρόπολης Φιλιππουπόλεως καί πέθανε στήν Κωνσταντινούπολη τόν Φεβρουάριο τοῦ 1819 σέ ἡλικία 52 ἐτῶν ὥς ἐπίσκοπος Σηλυβρίας.

Στό χρονικό διάστημα τῆς τριετοῦς ἐξορίας τοῦ Παρθενίου, στόν ἀρχιερατικό θρόνο τῆς Ἐλασσῶνος ἦλθε ὁ Ἀμβρόσιος. Ἐξελέγη τόν Μάρτιο τοῦ 1780 καί παραιτήθηκε στίς 15 Ἰουλίου τοῦ 1783.

Ὁ Πορφύριος μετετέθη τό 1809 ἀπό τήν ἐπισκοπή Ναυπάκτου καί Ἄρτης στήν ἀρχιεπισκοπή Δομενίκου καί Ἐλασσῶνος καί διαδέχθηκε τόν Ἰωαννίκιο ὁποίοε εἶχε μετατεθεῖ στήν Μητρόπολη Φιλιππουπόλεως. Ἡ μετάθεση τοῦ Πορφυρίου ἔφινε ἀναγκαστικά ὕστερα ἀπό ἐπίμονη ἀπαἰτηση τοῦ Ἀλῆ πασᾶ πού τό 1809 κατάφερε μέ δόλιο τρόπο νά καταργήσει τήν ἐπισκοπή Ναυπάκτου καί Ἄρτης καί νά τήν προσαρτήσει στήν μητρόπολη Ἰωαννίνων ὥς τό 1813. Ἡ ἀρχιερατεία τοῦ Πορφυρίου στήν ἀρχιεπισκοπή Δομενίκου καί Ἐλασσῶνος διήρκεσε ὥς τόν ἱούνιο τοῦ 1813. Τήν χρονιά αὐτή ἀπεκόπη καί πάλι ἡ μητρόπολη Ναυπάκτου καί Ἄρτης ἀπό τήν μητρόπολη Ἰωαννίνων καί ὁ πορφύριος ἀποκαταστάθηκε στήν παλαιά του θέση στήν ὁποία παρέμεινε ὥς τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1820 ὁπότε καί ἐπαύθη.

Μετά τήν ἀποκατάσταση τοῦ Πορφυρίου στήν μητρόπολη Ναυπάκτου καί Ἄρτης, ἀρχιεπίσκοπος Δομενίκου καί Ἐλασσῶνος ἐξελέγη ὁ Σαμουήλ, ὁ ἀπό Γηρομερίου ὁ ὁποῖος πέθανε τόν Φεβρουάριο τοῦ 1814.

Τό 1814 ἡ ἀρχιεπισκοπή Δομενίκου καί Ἐλασσῶνος προβιβάστηκε σέ μητρόπολη μέ πρῶτο μητροπολίτη τόν Ἰγνάτιο. Ὁ Ἰγνάτιος ἐξελέγη Μητροπολίτης Ἐλασσῶνος τό 1814 καί πέθανε τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1815. Πιθανόν ὁ Ἰγνάτιος δέν ἐγκαταστάθηκε ποτέ στήν Ἐλασσῶνα ἀλλά παρέμεινε στήν Κωνσταντινούπολη προφανώς γιά λόγους ὑγείας.

Ὁ Παρθένιος διαδέχτηκε τόν Ἰγνάτιο τόν ὀκτώβριο τοῦ 1815 καί πέθανε τόν Φεβρουάριο του 1825. Στό χρονικό διάστημα τῆς δεκάχρονης ἀρχιερατείας του ἀντιμετώπισε πολλές ἄσχημες καταστάσεις, γνώρισε πολλούς κινδύνους καί εἶδε πολλές καταστροφές στά χωριά τῆς δικαιοδοσίας του ἐξαιτίας τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως τοῦ ’21. Στό διάστημα 1820-1825 δημιουργήθηκε στήν ἐπαρχία Ἐλασσῶνος μεγάλη κοινωνική ἀναταραχή πρῶτα ἀπό τήν ἀποστασία τοῦ Ἀλῆ πασᾶ καί ἔπειτα ἀπό τά τουρκικά στρατεύματα πού κατέβαιναν ἀπό τή βόρειο Ἑλλάδα, περνοῦσαν ὑποχρεωτικά ἀπό τήν περιοχή τῆς Ἐλασσῶνος καί κατευθύνονταν στή νότιο Ἑλλάδα γιά νά καταπνίξουν τήν ἐπανάσταση.

Ὁ Σαμουήλ ἐξελέγη μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως τό 1822, ἀλλά τό 1824 ἀναγκάστηκε σέ παραίτηση. Τόν Φεβρουάριο τοῦ 1825 ἐξελέγη μητροπολίτης Ἐλασσῶνος ἀλλά τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1827 μέ ἀπόφαση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου κηρύχτηκε ἔκπτωτος καί περιορίστηκε στήν ἱερά Μονή Παναγίας Εἰκοσιφοινίσσης τοῦ Παγγαίου.

Τόν Σαμουήλ διαδέχθηκε ὁ ἀπό Γαρδικίου Ἱερώνυμος, ὁ ὁποῖος ἦλθε στήν Ἐλασσῶνα τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1827. Στίς 13 Νοεμβρίου τοῦ 1830 πέθανε καί ἐνταφιάστηκε στήν Τσαριτσάνη.

Ὁ Νεόφυτος ἐξελέγη Μητροπολίτης Ἐλασσῶνος τόν Νοέμβριο τοῦ 1830. Τόν Μάϊο τοῦ 1849 μετετέθη στήν Μητρόπολη ἰκονίου καί πέθανε τόν Ἰανουάριο τοῦ 1865 σέ ἡλικία 78 χρονῶν.

Ὁ Γερμανός ἐξελέγη μητροπολίτης Ἐλασσῶνος τόν Μάϊο τοῦ 1849 ἐκ μεταθέσεως ἀπό τήν μητρόπολη Ρασκοπρεσρένης. Παραιτήθηκε στίς 27 Ἰανουαρίου τοῦ 1853 γιά λόγους ὑγείας.

Ὁ ἀπό Κρατόβου Ἰνγάτιος διαδέχθηκε τόν Γερμανό στίς 27 ἰανουαρίου τοῦ 1853. Τόν δεκέμβριο τοῦ 1860 μετετέθη στήν μητρόπολη Πόσνας καί πέθανε τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1868. Ἦταν μορφωμένος, ἀξιοπρεπής, δίκαιος γνώστης τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς καί εἶχε ἀρκετές γνωριμίες μέ πολλές προσωπικότητες τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας.

Ὁ Ἰγνάτιος μετετέθη ἀπό τήν μητρόπολη Κασσανδρείας στήν Ἐλασσῶνα τόν Δεκέμβριο τοῦ 1860. Πέθανε τόν Μάρτιο τοῦ 1867 στήν Κωνσταντινούπολη. Τό σημαντικότερο γεγονός στό διάστημα τῆς ἀρχιερατείας τοῦ Ἰγνατίου ἦταν ἡ ἐπίσκεψη τήν 1^η Σεπτεμβρίου τοῦ 1861 τοῦ Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας Καλλινίκου, ὁ ὁποίος στίς 10 Σεπτεμβρίου ἡμέρα Κυριακή λειτούργησε στό Καθολικό τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας Ὀλυμπιωτίσσης.

Τόν Ἰγνάτιο διαδέχθηκε ὁ ἀπό Κώου Κύριλλος τόν Μάρτιο τοῦ 1867, ὁ ὁποίος πέθανε τό 1887. Στό εἰκοσάχρονο διάστημα τῆς ἀρχιερατείας τοῦ Κυρίλλου χτίστηκαν ἀτκετοί ναοί στήν ἐπαρχία Ἐλασσῶνος καί λειτούργησαν ἀπρόσκοπτα ὅλα τά ἑλληνικά σχολεία. Ἐπίσης στήν ἐποχή τοῦ Κυρίλλου ἀνοικοδομήθηκε τό Καθολικό τῆς Μονῆς Ἁγίας Τριάδος Γιαννωτῶν πού εἶχε καταστραφεῖ ἀπό πυρκαϊά τό 1867.

Ὁ Ἄνθιμος μετετέθη ἀπό τήν Μητρόπολη Δεβρῶν καί Βελισσοῦ καί ἦλθε στήν Τσαριτσάνη στίς 16 Μαρτίου 1887. Ἀρχιεράτευσε ὥς τόν Ἰανουάριο τοῦ 1892 καί στήν συνέχεια μετετέθη στή Μητρόπολη Πρεσπῶν καί Ἀχριδῶν. Πέθανε στήν Κωνσταντινούπολη τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1904.

Ὁ Μητροπολίτης Νικόδημος μετετέθη ἀπό τήν μητρόπολη Προικοννήσου. Ἡ ἐκλογή του γιά τόν ἀρχιερατικό θρόνο τῆς Ἐλασσῶνος ἔγινε στίς 14 Ἰανουαρίου 1892, μετά τήν μετάθεση τοῦ Ἀνθίμου στή Μητρόπολη Πρεσπῶν καί Ἀχριδῶν. Ὅταν διαλύθκαν οἱ ἐπισκοπές Πέτρας καί Δεσκάτης, τό 1896, ὁ Νικόδημος μετέφερε τήν ἔδρα τῆς Μητροπόλεως ἀπό τήν Τσαριτσάνη στήν Ἐλασσῶνα, ἀλλά λίγο ἀργότερα ἐπέστρεψε στήν Τσαριτσάνη. Πέθανε τόν Φεβρουάριο τοῦ 1897 στήν Θεσσαλονίκη ἐνῶ ταξίδευε γιά τήν Κων/πολη.

Τόν Νικόδημο διαδέχθηκε ὁ ἀπό Καρπάθου καί Κάσου Σωφρόνιος ὁ ὁποῖος ἐξελέγη τόν Μάϊο τοῦ 1897. Ἀρχιεράτευσε ὥς τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1900 καί στή συνέχεια μετετέθη στή Μητρόπολη Στρωμνίτσης. Τό 1901 μετετέθει στήν Μητρόπολη Προικοννήσου ὅπου καί πέθανε τόν Δεκέμβριο τοῦ 1911. Στό διάστημα τῆς ἀρχιερατείας του ἐνδιαφέρθηκε σωηρά γιά τήν ἵδρυση καί τή λειτουργία σχολείων στά μεγαλύτερα χωριά τῆς Ἐπαρχίας ἐπιδεικνύοντας ξεχωριστό ἐνδιαφέρον γιά τά σχολεῖα Τσαριτσάνης καί Ἐλασσῶνος.

Ὁ Μητροπολίτης Πολύκαρπος Βαρβάκης ὑπῆρξε ἀπό τίς λαμπρές προσωπικότητες τῆς Μητροπόλεως Ἐλασσῶνος. Μετετέθη ἀπό τήν ἐπισκοπή Λεύκης. Ἡ ἐκλογή του γιά τόν Μητροπολιτικό θρόνο τῆς Ἐλασσῶνος ἔγινε στίς 22 Ὀκτωβρίου τοῦ 1900. Ὁ Πολύκαρπος σέ ὅλο τό διάστημα τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγώνα ἀψηφώντας κάθε κίνδυνο ἀγωνίστηκε μέ ὅλες του τίς δυνάμεις καί προσέφερε ἀνεκτίμητες ὑπηρεσίες στό ἀγωνιζόμενο ἔθνος. Μέ ζῆλο καί πάθος ἀγωνίστηκε γιά τήν ἐκπαίδευση καί τήν μόρφωση τοῦ ποιμνίου του. Ἵδρυσε σχολεῖα σέ ὅλα τά χωριά τῆς ἐπαρχίας καί φρόντισε νά λειτουργοῦν κανονικά μέ ἱκανούς διδασκάλους. Στίς 12 Αὐγούστου 1910 μετετέθη στήν Μητρόπολη Ἀδριανουπόλεως.